Weefsel doneren

Betere levenskwaliteit

Weefseldonatie is een gift die jaarlijks duizenden patiënten helpt. Het redt levens, maar verbetert vooral de levenskwaliteit. De patiënt krijgt namelijk een nieuwe kans op een gezond en actief leven. Eén weefseldonor een leven redden of de levenskwaliteit van 50 mensen of meer verbeteren. Zo kan het bij een sportletsel bijvoorbeeld de pezen herstellen. 

Ben ik weefseldonor?

Na je overlijden kun je niet alleen organen, maar ook weefsels doneren. 
Weefsels die geschikt zijn voor donatie zijn huid, hoornvliezen (cornea), botweefsel, kraakbeen, pezen, hartkleppen en bloedvaten. 

Niet iedereen komt in aanmerking voor weefseldonatie. Het is belangrijk dat er weefsels getransplanteerd worden waarvan de absolute veiligheid en een zeer goede kwaliteit kunnen verzekerd worden. Daarom worden er voorwaarden gesteld. 

De Hoge Gezondheidsraad is betrokken bij de uitwerking en goedkeuring van deze voorwaarden. 

  • De wettelijke toestemming tot wegname van weefsels is hetzelfde als bij orgaandonatie.
  • De donor moet in een goede gezondheid  zijn en er zijn verschillende contra-indicaties.  
  • De donor moet, afhankelijk van het weg te nemen weefsel, voldoen aan een aantal gestelde medische criteria.
  • Er zijn leeftijdscriteria in functie van het weg te nemen weefsel.

De voornaamste contra-indicaties voor weefseldonatie zijn:

Algemeen: 

  • Hoog risicogedrag voor hiv
  • Voorgeschiedenis van systeemziekte (reumatoïde artritis, Lupus,…)
  • Voorgeschiedenis van bestraling
  • Kwaadaardige aandoeningen
  • Degeneratieve aandoeningen van het zenuwstelsel (dementie, Alzheimer, Creutzfeldt-Jakob)
  • Ingrepen met dura mater, behandeling met groeihormoon, langdurig gebruik cortisone
  • Aandoening van ongekende oorsprong

Acute infectie:

  • Virale oorsprong: hepatitis, hepatitis B en C, hiv
  • Belangrijke bacteriële infecties zoals lues, osteomyelitis, tuberculose (tbc)
  • Veralgemeende schimmelinfecties
  • De mogelijkheid van wegname van weefsels wordt donor per donor onderzocht door het prelevatieteam.

Greffen & allogreffen

Weefsels kunnen tot 24 uur na het overlijden worden uitgenomen. Ze kunnen ook bewaard worden: hoornvlies is tot vier weken goed, andere weefsels zijn zelfs houdbaar tot twee jaar na de donatie. 
Greffen, oftewel stukjes pees, kraakbeenvlies of kraakbeen, van overleden donoren noemen we allogreffen. Allogreffen worden bekomen van donoren die overlijden door een ongeval, die een plotse dood sterven of die hersendood verklaard zijn.

Waardigheid staat voorop

De wegname van weefsels gebeurt onder de verantwoordelijkheid van een arts in een ziekenhuis. De waardigheid van de overleden donor wordt hierbij gerespecteerd. Het lichaam van de donor wordt zodanig gereconstrueerd dat de oorspronkelijke anatomische vorm zo veel mogelijk wordt hersteld. 

De weefselbank

Alle handelingen die te maken hebben met weefseldonatie en weefseltransplantatie gebeuren in een erkende bank voor lichaamsmateriaal: de weefselbank. Deze banken worden uitgebaat door een erkend ziekenhuis, zonder winstgevend doel. De doelstellingen en activiteiten van elke bank worden goedgekeurd door een ethisch comité. 
De overheid heeft per type weefsel een specifieke weefselbank ontwikkeld met de bedoeling om de verwerking van weefsel zo veilig en zo kwaliteitsvol mogelijk te laten verlopen.

Zo spreken we over:

  • Bank voor locomotorisch stelsel (bot en pezen)
  • Bank voor oftalmologisch weefsel (corneabank)
  • Huidbank

Europese richtlijnen

Het verwerken van menselijk lichaamsmateriaal gebeurt volgens de richtlijnen opgesteld bij Europese wetgeving. Het is een multidisciplinaire aanpak in een speciale hoogtechnologische omgeving. De graad van verwerking hangt af van het type weggenomen weefsel, de tijdsinterval, de procedures en de mogelijkheden tot extra beveiliging. 
Elke stap van de procedure moet gedocumenteerd worden: van donor tot ontvanger (donorselectie – voorbereiding – prelevatie – nazorg – quarantaine en verwerking – aflevering allogreffe), met een absoluut respect voor de anonimiteit van zowel de donor als de ontvanger. 
Om hun erkenning te behouden, moeten alle weefselbanken jaarlijks verslag uitbrengen over hun activiteiten en worden ze regelmatig geïnspecteerd door de overheid (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten). 

Levende donatie 

In bepaalde gevallen wordt er ook weefsel of cellen bij levende donoren genomen: 

  • Placentaire vliezen (amnion en chorion)
  • Keratinocyten
  • Navelstrengbloed
  • (Niet-) Hematopoïetische stamcellen
  • Femurkoppen (operatoir residu) en schedeldaken